Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τo Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), με τη συνεργασία της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων Π.&Α. Κυριακού και του Ευρωπαϊκού ΠρογράμματοςEnable- ΕνΔυναμώνω, εφαρμόζουν το καινοτόμο διαδικτυακό πρόγραμμα ''Ζήσε Χωρίς τον Εκφοβισμό'' με στόχο τη διαχείριση και αντιμετώπιση περιστατικών σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Το πρόγραμμα υλοποιείται ως μια ειδικά διαμορφωμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα:www.livewithoutbullying.com μέσω της οποίας παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών που αντιμετωπίζουν προβλήματα εκφοβισμού λαμβάνουν συμβουλευτική στήριξη συνομιλώντας online, ανώνυμα και δωρεάν με εκπαιδευμένους συμβούλους ή συνομηλίκους τους και μεγαλύτερους μαθητές που έχουν εκπαιδευτεί ειδικά γι' αυτό το σκοπό.
Το πρόγραμμα απευθύνεται και σε ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικούς, που επιθυμούν να λάβουν εξειδικευμένη υποστήριξη, να ενημερωθούν σχετικά με το φαινόμενο του εκφοβισμού και να ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες μέσω του ειδικά διαμορφωμένου forum.
Ο καινοτόμος χαρακτήρας του Προγράμματος «Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό» έγκειται:
α) Στη μεθοδολογία υποστήριξης ομοτίμων (peer to peer support), μέσω της οποίας τα παιδιά – χρήστες μπορούν να λάβουν καθοδήγηση από νεαρά άτομα, 15 – 18 ετών, που έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση.
Είναι γνωστό ότι σε ένα πρώτο επίπεδο προσέγγισης, η επιρροή των συνομηλίκων είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ενηλίκων. Η οικειότητα που κατά κανόνα υπάρχει στην επικοινωνία μεταξύ συνομηλίκων συμβάλλει στην ταχύτερη δημιουργία συνθηκών αμεσότητας ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης.
Είναι γνωστό ότι σε ένα πρώτο επίπεδο προσέγγισης, η επιρροή των συνομηλίκων είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ενηλίκων. Η οικειότητα που κατά κανόνα υπάρχει στην επικοινωνία μεταξύ συνομηλίκων συμβάλλει στην ταχύτερη δημιουργία συνθηκών αμεσότητας ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης.
β) Στη διαδικτυακή πλατφόρμα που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα προκειμένου όλα τα παιδιά ηλικίας 12 -18 ετών να μπορούν να λαμβάνουν ανώνυμα, άμεσα και δωρεάν βοήθεια από ειδικά εκπαιδευμένους συμβούλους σχετικά με τον σχολικό και διαδικτυακό εκφοβισμό.
Οι βασικοί συντελεστές του προγράμματος
α) Τα παιδιά - χρήστες (ηλικίας 10 - 18 ετών)
β) Οι νεαροί σύμβουλοι (Μαθητές 15 -18 ετών, Φοιτητές και απόφοιτοι ψυχολογίας και κοινωνικών επιστημών έως 28 ετών)
γ) Οι επόπτες ψυχολόγοι (Απόφοιτοι-επαγγελματίες ψυχολόγοι)
δ) Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι μπορούν να λάβουν εξειδικευμένη υποστήριξη, να ανταλλάξουν απόψεις αλλά και να ενημερωθούν μέσω της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης που συνεχώς θα εμπλουτίζεται με νέο υλικό σχετικό με τον σχολικό και διαδικτυακό εκφοβισμό.
Τα παιδιά ως χρήστες:
Μπορούν να λάβουν εξατομικευμένη συμβουλευτική από τους νεαρούς συμβούλους με στόχο τη διερεύνηση των καταλληλότερων τρόπων διαχείρισης περιστατικών σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού που μπορεί να βιώνουν.
Όλα τα παιδιά ηλικίας 10 -18 ετών μπορούν εύκολα και ανώνυμα να εγγραφούν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα χρησιμοποιώντας ένα όνομα χρήστη (username) και έναν κωδικό πρόσβασης (password) της επιλογής τους.
Το όνομα χρήστη (username) δεν ταυτίζεται απαραίτητα με το πραγματικό όνομα του παιδιού χρήστη, διασφαλίζοντας έτσι την ανωνυμία του.
Όταν τα παιδιά εγγραφούν στην πλατφόρμα έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν:
Με τον διαθέσιμο (online) σύμβουλο σε μία ιδιωτική διαδικτυακή συνομιλία
Με τους υπόλοιπους ανήλικους χρήστες της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, εκθέτοντας την άποψή τους σε έναν χώρο όπου κάθε εβδομάδα θα προτείνεται ένα θέμα για συζήτηση.(π.χ. «Τι σημαίνει για σένα ένας καλός φίλος», «Μην κάνεις αυτό που δε θέλεις να σου κάνουν»)
Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τα ίδια με ποιόν σύμβουλο επιθυμούν να επικοινωνήσουν την παρούσα στιγμή βασισμένα στα στοιχεία που ο κάθε σύμβουλος δίνει για τον εαυτό του (σύντομο προφίλ).
Τέλος, τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό σχετικά με θέματα εκφοβισμού.
Η επιλογή των νεαρών συμβούλων, ο ρόλος και η εκπαίδευσή τους
Τα νεαρά άτομα που μπορούν να λάβουν την εκπαίδευση του συμβούλου είναι:
Παιδιά ηλικίας 15 – έως 18 ετών
Φοιτητές και απόφοιτοι ψυχολογίας και κοινωνικών επιστημών έως 28 ετών
O βασικός ρόλος των συμβούλων έγκειται στη συμβουλευτική υποστήριξη των παιδιών ηλικίας 10 - 18 ετών που αναζητούν βοήθεια, αρχικά κατανοώντας το πρόβλημά τους και στη συνέχεια παρέχοντας συμβουλές για την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η διαδικασία επιλογής των ενδιαφερόμενων έχει δύο στάδια:
Τα άτομα που πληρούν το προβλεπόμενο όριο ηλικίας και επιθυμούν να γίνουν σύμβουλοι μπορούν να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους χρησιμοποιώντας την ακόλουθη φόρμα επικοινωνίας https://livewithoutbullying.com/index.php/el/γίνε-κι-εσύ-σύμβουλος και απαντώντας στις σχετικές ερωτήσεις. Οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων συμβούλων συλλέγονται, αξιολογούνται και επιλέγονται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Για τα άτομα που πληρούν τα κριτήρια επιλογής, γίνονται οι σχετικές επικοινωνίες από τον φορέα ΚΜΟΠ.
Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής του συμβούλου προγραμματίζεται συνέντευξη με τον ενδιαφερόμενο και εφόσον γίνει δεκτός προγραμματίζεται η ημερομηνία της εκπαίδευσης.
Η εκπαίδευση των νεαρών συμβούλων έχει διαδραστικό χαρακτήρα και οι συμμετέχοντες μέσα από βιωματικές ασκήσεις και παιχνίδια ρόλων εξασκούνται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που αποτελούν πολύτιμα εφόδια για το ρόλο που επιθυμούν να αναλάβουν. Μέσω της συνεχούς εποπτείας τους από τους εξειδικευμένους ψυχολόγους τα άτομα που εκπαιδεύονται, αναπτύσσουν πολύτιμες δεξιότητες συμβουλευτικής ενώ παράλληλα μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές θετικής επιρροής στον ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο.
Συνοπτικά, η εκπαίδευση των νεαρών συμβούλων περιλαμβάνει:
Σεμινάριο σχετικά με τον εκφοβισμό ως φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας με ποιοτικό και ποσοτικό πληροφοριακό υπόβαθρο. Ενδεικτικά, οι σύμβουλοι εκπαιδεύονται στις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από το φαινόμενο του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού
Τυπικά χαρακτηριστικά των παιδιών που εκφοβίζουν ή / και εκφοβίζονται
Η σημασία της πρόωρης παρέμβασης
Δεξιότητες ενός καλού συμβούλου κ.ά.
2. Σεμινάριο με στόχο την εκμάθηση και ορθή χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, τους όρους λειτουργίας της καθώς και την αναλυτική ενημέρωσή τους για τη φιλοσοφία και τους σκοπούς του προγράμματος «Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό»
3. Αναφορές και επισημάνσεις από το βιβλιογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό προκειμένου οι σύμβουλοι να μπορούν να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες και να τις αξιοποιήσουν δημιουργικά.
Ο ρόλος, η επιλογή και η εκπαίδευση των εποπτών ψυχολόγων
Οι ψυχολόγοι επόπτες της διαδικτυακής πλατφόρμας είναι ψυχολόγοι με επαγγελματική εμπειρία, οι οποίοι επιλέγονται αντίστοιχα με τους νεαρούς συμβούλους και εκπαιδεύονται με την αξιοποίηση προσαρμοσμένου στις δυνατότητές τους εκπαιδευτικού υλικού.
O βασικός ρόλος των ψυχολόγων έγκειται σε δύο λειτουργίες. Η πρώτη αφορά στην παροχή οδηγιών και συστάσεων προς τους συμβούλους και η δεύτερη στη συνεχή παρακολούθηση των συνομιλιών μεταξύ συμβούλων και παιδιών.
Ο κάθε ψυχολόγος έχει υπό την εποπτεία του μια ομάδα νεαρών συμβούλων και λειτουργεί ως μέντοράς τους.
Οι ψυχολόγοι δεν μιλούν απευθείας στα παιδιά χρήστες αλλά μόνο στους συμβούλους.
Ασφάλεια χρήσης της ηλεκτρονικής πλατφόρμας
Όλες οι συζητήσεις στον χώρο της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εποπτεύονται από επαγγελματίες ψυχολόγους. Επίσης, υπάρχει διαθέσιμο πλήκτρο ‘επείγουσας παρέμβασης’ στον ιδιωτικό χώρο συζητήσεων, με το οποίο ο νεαρός σύμβουλος μπορεί να ζητήσει άμεσα τη συμβουλή ενός επαγγελματία ψυχολόγου αν αντιμετωπίσει κάποια ιδιαίτερη δυσκολία. Εκτός αυτού, όλοι οι νεαροί σύμβουλοι έχουν έναν προσωπικό επόπτη (επαγγελματία ψυχολόγο) ο οποίος μπορεί να τους παρέχει περαιτέρω υποστήριξη και καθοδήγηση.
Για σοβαρές περιπτώσεις όπου απαιτείται άμεση παρέμβαση (π.χ. εκδήλωση πρόθεσης αυτοκτονίας) προβλέπεται ειδική διαδικασία μέσω της οποίας ειδοποιείται η αρμόδια υπηρεσία (Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος).
